Ο Σωκράτης τσιμπά και ενοχλεί!

 

Σωκράτης. (169-399 πχ)

Ο Σωκράτης θεωρούσε τον εαυτό του αλογόμυγα που τσιμπά και ενοχλεί τους εφησυχασμένους πολίτες, ξυπνώντας τους απ΄το λήθαργο…

Ο φιλόσοφος Σωκράτης παραμένει ένα αίνιγμα, όπως άλλωστε υπήρξε και όσο ζούσε. Παρόλο που δεν άφησε ούτε δείγμα συγγράμματος, θεωρείται ακόμα και σήμερα ένας από τους φιλοσόφους που άλλαξαν για πάντα το πώς αντιλαμβανόμαστε την φιλοσοφία και επηρέασε σχεδόν όλες τις υπόλοιπες φιλοσοφικές σχολές.
Πέρασε τη ζωή του στις αγορές και του δρόμους της Αθήνας και θεωρούσε ότι τα χωράφια και τα δέντρα δεν έχουν κάτι να του πουν.
Ό,τι ξέρουμε για αυτόν το γνωρίζουμε μέσω άλλων, όπως τον Πλάτωνα, τον Ξενοφώντα και τον Αριστοτέλη.
Η ζωή του θεωρείται παράδειγμα προς μίμηση για μια φιλοσοφική ζωή – όπως εξάλλου και ο θάνατός του.
Είναι πολύ δύσκολο όμως να διακρίνουμε τον ιστορικό Σωκράτη, από τον Σωκράτη όπως τον παρουσιάζει κάθε ένας που γράφει γι’ αυτόν, που τελικά έχει δημιουργηθεί μια κατάσταση γνωστή ως το “Σωκρατικό πρόβλημα”. Δεν έχουμε τον αληθινό Σωκράτη, αλλά τις πολλές ερμηνείες που αναπαριστούν έναν θεωρητικά πιθανό Σωκράτη.

 

«Ο Σωκράτης πίνει το κώνειο»
Francois Luis Joseph Watteau.

Ξέρουμε πάντως ότι ήταν γιος του Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης από το δήμο της Αλωπεκής. Παντρεύτηκε σε μεγάλη ηλικία την Ξανθίππη κι έκαναν 3 παιδιά.
Στις φιλοσοφικές του έρευνες τον παρακολουθούσαν πολλοί, κυρίως νέοι και σχηματίστηκε γύρω του ένας όμιλος, που δεν αποτελούσε όμως σχολή, γιατί ο Σωκράτης δεν δίδαξε συστηματικά, αλλά διαλεγόταν σε κάθε σημείο της πόλης, με ανθρώπους κάθε κοινωνικής τάξης.
Σε αντίθεση με τους σοφιστές δεν έπαιρνε χρήματα από τους μαθητές του. Δήλωνε ότι άκουγε μέσα του μία φωνή, την οποία ονόμαζε «δαιμόνιο» και του απαγόρευε να πράττει κάποια πράγματα, ανεξαρτήτως καλού ή κακού όμως, δεν πρέπει δηλαδή να συγχέεται με την έννοια της συνείδησης. Αυτό βέβαια δεν ακουγόταν πολύ ωραίο στους υπόλοιπους Αθηναίους. Απέφευγε την εμπλοκή στην πολιτική και προτιμούσε να πορεύεται τη δική του ανεξάρτητη πορεία. Μόνη εξαίρεση, όταν η πατρίδα τον καλούσε.

 

«Ο θάνατος του Σωκράτη»
Ζακ-Λουί Νταβίντ.

Για τη ζωή του Σωκράτη όσα ξέρουμε προέρχονται κατά κύριο λόγο από τον Διογένη τον Λαέρτιο (Βίοι Φιλοσόφων) και τον Πορφύριο (Φιλοσόφου Βίος) και δευτερευόντως από τον Ξενοφώντα και τους πλατωνικούς Διαλόγους.
Όπως φαίνεται ήταν άνθρωπος «περπατημένος» από τα νιάτα του και παρά τις μικρές οικονομικές του δυνατότητες την έζησε τη ζωή του. Αγαπούσε τις γυναίκες, τις διασκεδάσεις και το κρασί. Όταν όμως μυήθηκε στη φιλοσοφία όλα αυτά κόπηκαν. Όχι πως το έριξε στον ασκητισμό. Εξακολουθούσε να ζει όπως και πριν αλλά απείχε των καταχρήσεων και των ηδονών, χωρίς όμως να κατακρίνει όσους εντρυφούσαν σ΄αυτές.

 

«Ο θάνατος του Σωκράτη».

Jacques Philippe Joseseph de Saint Questin.

Την Ξανθίππη, την γυναίκα του Σωκράτη, την αναφέρει ο Ξενοφώντας στο έργο «Συμπόσιο» , όπου ο Αντισθένης την χαρακτηρίζει ως την πλέον δύστροπη από όλες τις γυναίκες που υπάρχουν, που υπήρξαν και θα υπάρξουν. Όταν ρώτησαν τον Σωκράτη πώς την αντέχει, απάντησε ότι όπως εκείνοι που επιθυμούν να γίνουν οι καλύτεροι ιππείς διαλέγουν τα πιο ατίθασα και άγρια άλογα, επειδή αν καταφέρουν και τα χαλιναγωγήσουν, θα τιθασεύσουν ευκολότερα τα υπόλοιπα, έτσι και αυτός αν καταφέρει να υποφέρει την Ξανθίππη εύκολα θα μπορεί να αντιμετωπίσει όλους γενικώς τους ανθρώπους.

Για την φιλοσοφία του Σωκράτη και εδώ.

Η πολυτάραχη ζωή του Σωκράτη ενέπνευσε πολλούς ζωγράφους και πολλοί πίνακες τους βρίσκονται στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου.

 

«Γνώθι σαυτόν».

«Εκείνος που περισσότερο μοιάζει με Θεό, είναι εκείνος που δεν εξαρτάται από τίποτα».

«Δεν είμαι Αθηναίος, ούτε Έλληνας, αλλά πολίτης του κόσμου».

«Αλίμονο σ’ αυτούς που δεν ξέρουν ότι δεν ξέρουν αυτά που δεν ξέρουν».

.

.

.

*