Τυχαίο, σύμπτωση;

 

Τι λέει το λεξικό του Μπαμπινιώτη γι αυτές τις δυο έννοιες;
Τυχαίο:
Το απρόβλεπτο στοιχείο της ζωής.
Σύμπτωση:
Η σύγχρονη εκδήλωση ή καταγραφή δυο ή περισσοτέρων ανεξαρτήτων μεταξύ των γεγονότων ή καταστάσεων: ασυνήθιστη/παράξενη/μοιραία // μια σειρά συμπτώσεων άλλαξε την κατάσταση.

Τι λέμε εμείς;

Τι λέει ο Κρισναμούρτι, όταν ρωτήθηκε;

ΑΚΡΟΑΤΗΣ: Βλέπετε όμως, στη σημερινή σας ομιλία*, η λέξη που εγώ άκουγα ήταν πάντα η λέξη «πρωταρχική». Νομίζω πως ό,τι αποκαλείτε «καινούργιο», είναι κατά μία έννοια πρωταρχικό. Αν, παίζοντας ένα παιχνίδι, πετάξω ένα νόμισμα στον αέρα, δεν μπορώ να προβλέψω τι θα εμφανιστεί και λέει κανείς ότι αυτό που γίνεται στο παιχνίδι είναι ένα τυχαίο γεγονός.
Θέλω να ξέρω τι νομίζετε για τη σχέση αυτού που αποκαλείται «εντελώς καινούργιο» με ό,τι είναι τυχαίο, με την έννοια που το εξήγησα.

ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ: Κατάλαβα. Ο καθηγητής* ρωτά, ποια είναι η σχέση του τυχαίου, της σύμπτωσης, με κάτι εντελώς καινούργιο.
Υπάρχουν γεγονότα στη ζωή ενός ανθρώπου που μοιάζει να συμβαίνουν συμπτωματικά, γεγονότα που είναι σαν να παρουσιάζονται τυχαία. Είναι αυτά που συμβαίνουν καινούργια, εντελώς αναπάντεχα; Ή είναι αποτέλεσμα αδιερεύνητων, κρυμμένων, ασυνείδητων γεγονότων;
Συνέβη να γνωριστούμε από σύμπτωση. Ήταν έστω και στο ελάχιστο σύμπτωση αυτό, ή συνέβη επειδή ορισμένα υποσυνείδητα, άγνωστα γεγονότα μάς έφεραν κοντά;
Μπορεί να το θεωρούμε σύμπτωση, αλλά δεν είναι καθόλου σύμπτωση.
Σε «συναντώ» πριν δεν ήξερα καν ότι υπάρχεις και σ’ αυτήν τη συνάντηση κάτι συνέβη ανάμεσά μας. Αυτό μπορεί να είναι το αποτέλεσμα πάρα πολλών άλλων γεγονότων για τα οποία δεν έχουμε επίγνωση κι έτσι μπορεί να πούμε: «Ήταν ένα τυχαίο γεγονός, ήταν μία απροσδόκητη σύμπτωση, είναι κάτι εντελώς καινούργιο». Μπορεί όμως να μην είναι έτσι. Υπάρχουν ποτέ συμπτώσεις στη ζωή, γεγονότα που να μην έχουν κάποια αιτία; Ή όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή έχουν τις δικές τους βασικές, βαθιές αιτίες, που μπορεί να μην τις γνωρίζουμε και επομένως λέμε:
«Η συνάντησή μας έγινε συμπτωματικά, είναι ένα τυχαίο γεγονός».

 

.

ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ: Η αιτία υφίσταται αλλαγή, όταν υπάρχει κάποιο αποτέλεσμα:
Το αποτέλεσμα γίνεται αιτία. Υπάρχει η αιτία και το αποτέλεσμα, το οποίο γίνεται η αιτία για το επόμενο αποτέλεσμα. Έτσι «αιτία -αποτέλεσμα» είναι μια συνεχής αλυσίδα, δεν είναι κάποια αιτία, κάποιο αποτέλεσμα, είναι μια διαρκώς υφιστάμενη αλλαγή.
Κάθε αιτία, κάθε αποτέλεσμα, αλλάζει την επόμενη αιτία, το επόμενο αποτέλεσμα. Καθώς, λοιπόν, συνεχίζεται αυτό στη ζωή, υπάρχει τίποτα που να είναι αναπάντεχο, συμπτωματικό, τυχαίο γεγονός;
Εσείς τι λέτε;

 

.

ΑΚΡΟΑΤΗΣ: Η ίδια ακριβώς η ιδέα του τυχαίου βασίζεται στο συμπτωματικό.

ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ: Συμπτωματικό; Δεν νομίζω ότι η ζωή προχωράει με αυτόν τον τρόπο.
Η αιτία γίνεται αποτέλεσμα και το αποτέλεσμα γίνεται αιτία — μπορείτε να το δείτε να συμβαίνει αυτό στη ζωή. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ποτέ: «Να η αιτία, να και το αποτέλεσμα», και τελειώσαμε!
Ο καθηγητής ρώτησε για τη σχέση του άγνωστου — όχι με την έννοια της καινούργιας διάστασης — σε σχέση μ’ ένα συμπτωματικό γεγονός.

 

.

ΑΚΡΟΑΤΗΣ: Το άγνωστο βρίσκεται έξω από τον κόσμο της σχετικότητας.

ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ: Μπορείτε να το συζητήσετε. Δεν ξέρω τίποτα για όλα αυτά, μιλάω για τις ανθρώπινες σχέσεις, για τα ανθρώπινα πλάσματα, όχι για μαθηματικά προβλήματα και συμπτωματικά γεγονότα και μαθηματική τάξη. Όλα αυτά δεν μοιάζει να επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή.
Εδώ ενδιαφερόμαστε να φέρουμε μία αλλαγή σ’ αυτή την καθημερινή μας ζωή, στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε. Και αν η συμπεριφορά μας βασίζεται στο παρελθόν, εξακολουθεί να φέρνει σύγκρουση και δυστυχία, γι’ αυτό μιλάμε.

.

ΖΑΑΝΕΝ, 5 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1971

«Το ξύπνημα της Νοημοσύνης» (2ος τόμος)

Μετάφραση
Στεφανία Ταπτά- Νίκος Πιλάβιος

Εκδόσεις Κέδρος

 

ΥΓ  1.:  Το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας* μπορείτε να το διαβάσετε και εδώ.

ΥΓ 2. : Ποιός είναι ο καθηγητής*.

 

.
.

 

*